Stanarsko pravo

Bilo mi je mozda  5 ili 6 ,kad mi se slika pojavila u ,,Oslobodjenju,, u rubrici  sarajevska  hronika ,Igrali ja i ,,Baho,, klikera  u onom manjem dilelu parka Cara Dusana  i dodjose  dva  ,,cojka,, na jednom oko vrata visi    foto aparat,,,,Bil se vas dvojca  mogli popeti ,na ono  drvo ,mlado i tanko, tek sasadjeno  tu prije nekoliko mjeseci .,,Pa  ,,bi i nebi ,al za 3 ,,banke ,,  i isplata odma ,bili smo na drvetu za  minut i ja i Baho.Onaj sa aparatom sliko ,Mi otisli u granap poslije i kupili ,,gumenih zaba,, a sutra  slika  i iznad naslov ,,Vandali unistavaju tek zasadjena mlada stabla ,, na kojoj se vidi i Baho  malo ,al ja  ko na ,,licnoj,,Prebila me mati isti dan .nekoliko  godina poslije  imo sam  jos jednu sliku u novinama ,Ovaj put u ,,Vecernjim,,Neko sa   ,Cumurije ,, me sliko  dok sam  na rukama  prelazio ,preko debele sajle ,sto se pruzala  od   zeljeznih stubova  koji su drzali  elektricnu liniju za tranvaje ,preko Miljacke  i sto su bili zabodeni  u  nasip ,ispod parka Cara Dusana.Kako je  ,,bilo iz daleka,, ,pod naslovom ,,lude igre,,  i bez obzira na moju majcu i kratke pantole ,nisu mogli dokazat  ko visi  na zici  na pola Miljacke.Inace nikad nisam otiso dalje od pola  i jedini za kojeg znam da je ,,preso  do kraja ,a poslije se spustio niz stup ,je Ahmo. Gledo ja svojim ocima.

Most ,,Cumurija ,, je  dobio  naziv ,tako kazu ,, po  sepetima  ,,cumura ,, sto su ,,hamali,, nosili  sa desne obale Miljacke na lijevu  i prodavali  Jevrejima  u Templu.Uvijek je bio samo pjesacki .Cim predjes  Cumuriju  i sa desne obale Miljacke ,,hoces ,, na lijevu ,doceka te  trafika .Uvijek sam se pito ,jel prvo  postav;jena trafika pa  Cumurija ili obratno.Ta trafika je prvo bila drvena .Poslije  metalna  i onda plasticna ,al  radila dobro  i pricalo se  da tu trafiku mogu dobiti samo nii sa dobrim vezama  i da od nje jedino bolje rade ona kod 2 Rbara ,ona ispred Trznice , ona kod Narodnog pozorista i ona ispred ,,Banke,,.Preko Cumurije  su isli na posao  svi oni  sto su radili  u komandi grada i  oficiri i  gradjanska lica na sluzbi u Jna.Sjecam se  da je na trafici ,odnosno ispred  na polici za novine ujutro  bilo jedno 200  komada ,,Borbe,,  ,isto toliko ,,Politike i  ,,Komunista,,  i jedno  30 Oslobodjenja i da u pola 8 ujutro  nije  bilo ni jedne Borbe  i Politike ,da o komunistu ne govorim  i da je ostajalo  desetak Oslobodjenja.Vjerovao sam tada da su novine pod ,,miskom ,, bile propusnica za  rad u ,,Komandi grada,,

Sa lijeve strane  Cumurije i trafike je park Cara Dusana,odnosno  2 parka ,jedan manji i drugi veci ,ciju cijelinu je prekidala cesta sto je  izlazila sa obale  tacno na ,,rampu ,,  parkinga Komande rada,Park Cara Dusan se proteze od Cumurije do Principovog.Principov most osim  iz istoriskih razloga je bio interesantan iz  zbog toga sto je imao  dole u nosacima 3 velike rupe ,koje su bile izazov za popeti se  a  tu je bio i  tunel iz kojeg je  teko  bistricki potok i ulijevo se u Miljacku  i samo je najhrabrijim  uspjevalo uci u njega ,jedno 20 metara ,a oni sto su najbolje znali lagat ,pricali su da su izlazili gore  kod zeljeznickog mosta na  na Bistriku.

Park Craa Dusana  je  uvijek bio  dobro odrzavan ,jer su dole na pocetku  ,,parkasi,, imali svoju bazu i centralu.U onom vecem djelu je bila i  fontana i kip  gole zene  u crnom metalu  izradjen ,koju sam zvao ,,Cuna,,  a bilo je i vode,mada ne uvijek u fontani i onda  u neko doba nestalo i vode i ,,Cune,, kazu prenijeli je negdje.Po danu su u parku setali penzioneri ,kucne pomocnice sa djecom  a po noci  sjedili i ,,fatali se parovi.

Ja sam stanovo na broju 7 ulice Vladislava Skarica ,dole na cosku ,gdje  se ulica savijala i izlazila na Dobrovoljacku,Tu smo u kuci  na 2 sprata imali ,,stanarsko pravo,,Vlasnik kuce je bila neka ,,Anka,, Imala sina Tomu  i noi su zivjeli u stanu na spratu ,a dole  su jos  bile 3 porodice,Stanarsko pravo  je komunisticki izum ,gdje su drugovi ,otimali visam stanbenog prostora   od vlasnika i useljavali one bez stana ,stim da je vlasnistvo ostajalo onome ko ga i posjeduje ,al da nikad nije mogo izbacit  iz svoje kuce one ,,sa pravom ,,koji su mu placali i beznacajnu kriju.Cim otvoris kapiju  sa lijeve strane je bila kuhinja ,,,gospodje Kate ,  pamtim je uvijek u crnini ,a sa desne strane  prolaza ,je bila soavaca soba ,sto znaci da je Kata  cijeli dan bila u kuhinji  a nocu prelazila  u spavacu sobu.Mi smo  bili  bolje srece ,Imali smo dvije sobe skupa  al ,,dole ,,nije bilo vode ni u jednom stanu ,nego zajednicka cesma u avliji  i zajednicki wc , cucavac naravno.Naravno da smo se kupali  u teknetu.

Posloje trafike je ulaz u kafanu ,,Romanija,,Romanija je bila  ona pjanska  kafana kroz  ciju se bastu ulazilo u salu ,sto je uvijek smrdila na cigare i alkohol i spas sjedenja je bila ta basta  pored Miljacke  ciji je miris  bio  ,,melem,, prema onom  od  dima i rakije,Poslije su u Romaniju uselili bokseri ,,Partizana  i jedan cijeli zid je bio sav u peharima i diplomama,Mislim da je to  bilo kad je Romaniju preuzeo Ahmed Zagorica ,bokser tog kluiba.Tu na ulazu u Romaniju  je postavljen bio i razanj  i tu sam zaradio prve  pare okrecuci  janje ,jedno 4 sata ,prije dobro ocitane  bukvice da  se   naucena koza  sa janjaca ne smije skidati.Jedino sto si mogo ,nije niko branio ,je da doneses  pola  hljeba i stavis ga ispod raznja da masnoca sto se cijedi pada u hljeb.

Do Romanije je bila stara Austrougarska kuca na  4 sparata  sa po 2 stana , na svakom  u kojima su stanovali ,,svi sa stanarskim pravom ,, i osim stana gdje je zivio ,,Kiko,, moja generacija sa jos dvojcom brace ,,Horom ,,  i onim najmladijim  cije sam ime zaboravio i dvije sestre Unka i Nada ,nikog nisam znao,Unku i nadu su poslije ozenila dvojca brace Sljiva ,Etko , fudbaler Sarajeva i  njegov brat Meho ,fudbaler Zelje ,koji su stanovali  pedesetak metara nize u Dobrovoljackoj ,gdje je bio ulaz u njihovu kucu ,al je zadnji dio kuce gledo na ulicu Vladislava Skarica.Meho i Etko su imali i brata ,,Agu,,  sto je snimio jednu ,,singlicu,, a pjevac nikad nije posto.Etko Sljivo je legenda Sarajeva  i pamtim ga po najbolje ,,laznjaku,, bivse  Juge  i po  sceni jednog tv prenosa utakmice iz Novog Sada ,igrali Sarajevo i Vojvodina ,kad je decko koji donosi lopte  sa strane ,udario  fudbalom  Etka ,a ovaj ga pred kamerama  ,,napuco  nogom u guzicu ,, i dobio  crveni karton.Poslioje je Etko sa Koseva  otisao u inistranstvo i imao tesku saobracajnu nesrecu.Meho kazu  drzi i danas  cevapdzinicu u Sarajevu a sa Agom ne znam sta je.

Iza coska i sa druge strane ulice u  dvospratnim austrougarskim kucama ,cije vlasnike nisam poznavao ,zivjeli su  ljudi sa ,,stanarskim pravima ,,a  u kuci do moje  zivio je Zeljko ,sto je ko mlad  otiso u Njemacku  i o kojem su se sirile legende ,kao o prvom  ,,nasem ,,sto nije radio na ,,baustelu,, nego po kucama  bogatih Nijemaca,kad oni nisu bili tu, i koji je  dolazio  svakog Ljeta u Mercedesu da to i dokumentuje.

tacno preko puta ,,moje,, kuce  je  bila  i trospratna kuca ,cijeg sam vlasnika  znao, doktora Sarca ,napravljena mozda pred rat  i izgledala ko ,,stambena ,Gore na   vrhu je stanovo  doktor ,direktor bolnice Kosevo.Uvijek  u odjelu sa sesirom na glavi ,Sa njim su  zivjele ,povremeno  i njegova zena i sestra ,al iste obadvije ,pa nikad nisam stvarno znao ko mu je zena a ko sestra .Obadvije  dotjerane po posljednjoj modi  sa sesiricima na glavi  su vise vremena provodile u Parizu ,gdje su imali stan ,nego  u ovom sa pogledom na Miljacku.Na prvom spratu stanarsko pravo  je imo neki Janko  stolar ,sto je drzo   stolarsku radnju dole u Vrazovoj.Imo je sina i dvije kcerke i zenu  naravno ,Pejla se zvala,Provodila je vise vremena  podobocena na prozor nego u kuci,Mislim da je od 24 sata dnevno ,Pejka bila 20 sati na prozoru i Zimi i ljeti .Niko joj nije mogo promac.Od djece pamtim  kcerku ,,Cecu,,strah i trepet ulice po kojoj je i  prostor  iza kuce doktora Sarca nazvana ,,Cecina basta,,

U produzetku je bila  ,,cikma,,Bez imena samo  cikma,,Sjecam se  cikme jer je iz njene dubine  tad grmila muzika.Tu  su stanovali braca Arnautalic i  vjezbali Indexi .Na samom izlazu iz  ulice Vladislava Skarica  je bila i jedina  radionica za popravku telefona  u Sarajevu,Drzo je neki ,,Serif,, i u izlogu je uvijek bilo izlozeno nekoliko crnih a ljudi zastajali i gledali .Onda Dobrovoljacka ,al o tom nekom drugom prilikom ,al veca i znacajnija od Vladislava Skarica ,Tu je Jevrejski templ ,pa skola Petar Kocic , i ostalo.

Bilo mi je 5 ili 6 kad mi je slika izasla u Oslobodjenju.To pamtim a batine sam zaboravio i znao sam tad da mi je ,,sudjeno,, pisat.